Ekleme Tarihi: 23.02.2015

 

UYKU SİSTEMİ

Ayşe Arslanoğlu

 

İYİ UYKULAR TATLI RÜYALAR

 

Bir çok anne-baba için, çocuklarıyla yaşadıkları ve bir türlü çözümleyemedikleri sorunların arasında gece uyku sorunları vardır. Hatta bazı anne-babalar için, bu zamanlar gün içindeki en zor zamanlardır. Nerdeyse bir kabus yaşadıklarından bahsederler. Akşam olmasın, uyku işi kendiliğinden hallolsun ya da mümkünse başkası bu işi üslensin gibi düşünceler her gün zihinlerinden geçer. Huysuzluk, göz yaşları ve kargaşa yaşanabilir. Bir dram sahnesine dönüşebilir uykuya hazırlık ve geçiş saatleri. Bir sürü yol denenir, uygulamalar yapılır, farklı kişilerden duyulmuş işe yaramış yöntemler denenir ama bazen yine de çözümsüz kalınır.

Aslında uyku bir sorun değildir. Günlük rutinin bir parçasıdır. Doğal akışında ilerlenerek keyifli geçirilen bir zaman için uygun bir andır. Günün sonudur ve tüm günü bitirmenin keyfiyle final yapılabilir. Yeni bir güne merhaba demeden önce enerji depolanan ve şarj olunan, dinlendirici bir süreçtir.

Ebeveynlerin uyku zamanlarında yaşadıkları sorunlar tanımlarken hep bir çaresizlik duygusu içinde hissettiklerinden bahsederler. Çocuklarıyla en çok;

• Hazırlanmak istememe

• Oyalanma

• Pazarlık yapma

• Ağlama krizleri geçirme ve tutturma

• Yalnız uyumak İstememe

• Kendi yatağında ve odasında uyumak istememe

• Uykuya dalamama

• Temas ihtiyacında olma

• Korkular yaşama

• Uykudan uyanma ve tekrar uyuyamama

• Gece uyanıp anne-baba yatağına gelme

• Kabuslar görme

gibi sorunlar yaşadıklarından bahsederler.

Hazırlanma Süreci:

Çocuklar için düzen önemlidir ve çocuklar rutinleri sever. Rutinler onların daha kolay öğrenmelerini ve adapte olmalarına yardımcı olur. Bu nedenle aynı saatte ve aynı düzende olan hazırlıklar süreci daha kolaylaştırır. Bu zamanı ebeveynin çocukla geçireceği uyku öncesindeki keyifli zamana geçiş alanı olarak çocuklara anlatmaları, çocukların daha kolay hazırlanmasına yardımcı olur. “hadi bakalım, yatma zamanı, hazırlıklarını yap ve sonrasındaki kitap zamanımız ya da sohbet zamanımız başlasın” gibi yönlendirmeler yapılabilir. Çocuk hazırlanarak ebeveyniyle yatmadan önce geçirecekleri paylaşım zamanına kavuşur. Oyalanmayı seçtiğinde bu paylaşım zamanına vakit kalmayabilir. Seçim çocuğa aittir. Genellikle çocuklar ebeveynleriyle yatmadan önce geçirecekleri keyifli zaman için hazırlıklarını yapmak konusunda daha aktif olmayı ve oyalanmamayı seçer.

Her aile bunları farklı sıralarda yapabilir ancak yapılması gereken işler bellidir.

• El-yüz yıkama ya da banyo yapma

• Tuvalet yapma

• Dişlerini fırçalama

• Pijamagiyme

• Okul çağındaki çocuklar için ertesi gün için gerekli şeylerin hazırlanması

• Birşeyler yeme ya da içme

• Sohbet etme

• Hikaye okuma, masal anlatma ya da ninni-şarkı söyleme

• Yatağa yatma ve iyi geceler dileme

Yalnız Uyuma:

Çocuklar anne-babalarıyla geçirecekleri zamanı uzatmak için çeşitli yöntemler bulurlar. Bunlardan bir tanesi de birlikte uyumaktır. Ancak anne-babalarıyla öncesinde geçirilen özel zaman düzenlemeleriyle çocuk ihtiyacı olan ilgiyi alabildiğinde bu yönde talepleri daha az olacaktır. Çünkü çocuklar için ebeveynleriyle ne kadar fazla birlikte olurlarsa o kadar mutlu olurlar. Bazen de korkular çocukların bu tür taleplerde bulunmasına da sebep olabilir. Bu konuda yardıma ihtiyaç duyabilirler.

Çocuklar yalnız yatmaya direnç gösterdiklerinde yapılabilecek en uygun yöntem kademeli olarak odadan ayrılmaya geçiş çalışmasıdır. İlk yapılması gereken temasın uyku sürecinde azaltılarak kesilmesidir. Daha sonra kademeli olarak uzaklaşılabilir. Çocuk hazır olduğunda da odadan çıkılabilir. Odadan çıkabilmeye ebeveynin de hazır olması çok önemlidir.

 

Kendi Yatağında Uyuma:

Çocuklara bebeklik döneminden itibaren kendine ait özel alanda ve sonrasında da odasındaki yatağında uyuması konusunda yönlendirme yapmak gerekmektedir. Çocuklar ebeveynlerinin onlara öğrettikleri ve deneyimlemesine izin verdikleri şeyleri öğrenir. Çocukların iç saatleri onlara yapabilecekleri şeylerin zamanını içsel olarak söyler. Bu zamanı ebeveynin de bilmesi ve takip etmesi gerekmektedir. Oda sadece uyku için değil, keyifli vakit geçirme alanı, paylaşım alanı halinde kullanılmalıdır. Yoksa sadece yatması için odasına gönderilmeye çalışılan çocuk sahiplenmediği alana geçiş yapmak istemeyecektir. Odası bir çocuk için özel ve güzel bir alan olarak hayatında yer almalıdır.

 

 Uykudan Uyanma ve Tekrar Uyuyamama:

Çocukların kendi başlarına uyuma becerisi oluştuğunda gece uyansalar bile uykuya tekrar kendiliklerinden geçebilme becerisi de gelişmiş olur. Ancak tekrar uykuya dalmada ve geçişte zorluk yaşadığında bir süre yanında temassız oturmak ve uyuduğunda kalkmak onların güven duygusu için de önemlidir. Çocuklar için zorluk yaşadıkları zamanlarda ebeveynlerinden destek geleceğini bilmeleri güven duygularını geliştirir. Ancak ebeveynlerin en sık yaptıkları hata gece uyku arasında odada beklemek zor geldiği için çocukları kendi yataklarına almalarıdır. Unutulmamalıdır ki, ebeveynler istemedikleri sürece çocuklar anne-babalarının yatağında yatamazlar.

 

 Temas İhtiyacı:

Bebeklik döneminden itibaren çocuklar ebeveynleriyle temas halinde olmaktan keyif alırlar. Dokunmak onları güvende hissettirir. Büyüdükçe daha az temas etme ihtiyacında olmaları ve kendi kendilerine sakinleşebilme becerisinin gelişmesini bekleriz. Ancak uzun süreler ebeveyninin saçına, eline, koluna, boynuna vb. bazı onlar için özel temas noktalarına dokunarak uyuma davranışı geliştirmiş çocuklar için bu temasdan vazgeçmek daha zor olabilir. Bu sadece çocuğun alışkanlığı değil aynı zamanda duygusal ihtiyacını da gösterir. Ancak belirli yaştan itibaren (3 yaş gibi) artık buna ihtiyacının azalmasını ve kendi kendine başetmesini bekleriz. Bu temasa halen ihtiyaç duyan çocukların, ebeveynleriyle daha fazla özel zaman geçirmeleri bu süreci çözmelerinde yardımcı olacaktır.

 

 Korkular :

Çocuklar geceleri korkuyla bağırabilir ya da çığlıklar atabilir. Bu durumda onu uyandırmamak sadece sakinleşebilmesi için yanında olmak ve sarılmak veya sakinleşmesine destek olacak konuşmalar yapılabilir. Çocuk hiçbir zaman uyandırılmaya çalışılmamalıdır. Sakinleştikten sonra eğer uykusuna devam edebiliyorsa sorun yoktur. Ancak bazen çocuklaar uyanır ve yanında anne-babalarının olmasını isteyebilir. İsterse onu korkutan şeyi anlatabilir. Ama anlatmak istemezse ya da hatırlamazsa zorlanmamalıdır.

Tekrar uyuyana kadar yanında kalabilirsiniz. Odasında bulunana bir koltukta uyuyana kadar bekleyebilir ve uyuduktan sonra yatmaya gidebilirdiniz.

 

 Uyanıp Anne-Baba Yatağına Gelme:

Yatmadan önce çocuklara “eğer gece uyanırsan ve bana ihtiyaç duyarsan beni yanına çağırabilirsin. Eğer duymazsam yanıma gelip beni uyandırabilirsin” demek ve bu davranışta bulunduğunda çocuğun yanında olarak tekrar uyumasına yardımcı olmak önemlidir. Anne-babasının yatağına gelip yatma davranışında bulunduğunda onu tekrar yatağına götürmek gerekmektedir. Ancak hastalık döneminde ve gece kontrolün gerekli olunduğu durumlarda birlikte aynı odada yatılabilir.

 

 Kabuslar:

Gece kabuslarının genel olarak 2 yaş civarında başladığı düşünülmektedir. Heyecanın ve televizyonda izlenen şeylerin kabuslara sebep olabileceği bilinmektedir. Bu nedenle uykudan önce rahatlatıcı ve sakin aktiviteler yapılması önemlidir. Televizyon karşısında çocukların uyumasına izin vermemek gerekmektedir.

 

Çocuklar rahat uyuyabilmek için gece lambasına ihtiyaç duyabilirler. Uyurken hafif bir ışığa ihtiyaç duyduğunda bu sağlanmalıdır. Çocuk uyuduktan sonra lamba söndürülebilir. Bazen de çocuklar yanlarına rahatlamalarına yardımcı olabilen oyuncak almak isteyebilirler. Bu da onların daha rahat ve huzurlu uyumalarına yardımcı olabilir.

 

Eğer kabuslar çok sık oluyorsa bu durum endişeyle ilgili olabilir. Ebeveyn olarak çocuğunuzun bu denli stres yaşadığı durumları tespit etmeniz , çözümlemesine ve başetmesine yardım etmeniz gerekmektedir.

Kabuslar özellikle çocukların her şeyi sordukları yaşlarda daha yaygındır. Bu nedenle çocukların sorularına basit ve anlayabilecekleri cevaplar vermek ve onlara destek olmak önemlidir.

 

 Uyku Sistemi Nasıl Olmalıdır?

Çocuğunuzun yaşına göre kaç saat gece uykusu uyumasına gerek olduğunu hesaplayarak gece yatma saatini belirlemek son derece önemlidir. Böylelikle sabah kalkışla ilgili sorunlar yaşanmayacaktır. Bu kararda çocuğunuzun uyku ile ilgli sistemi de göz önünde bulundurulmalıdır. Kimi çocuk erken yatıp erken kalkar. Kimi çocuk daha uzun saat uyumaya ihtiyaç duyar. Kimi çocuk için akşam yemeğinden sonra belirli bir süre geçmesine ihtiyaç duyar mide rahatsızlığı yaşamamak için. Kimi çocuk ise anne-babasıyla vakit geçirebilmek için daha geç yatmak zorunda kalabilir. Çocuğunuz ve aileniz için en uygun yatma saatine yine siz karar verebilirsiniz. Ancak akşam yatma saatinin geç saatlere kaymaması önemlidir. Gece uykusu çocukların fiziksel gelişimi için çok önemlidir.

 

Dikkat edilmesi gereken konulardan bir tanesi de, çocuğun sabah kaçta kalkması gerektiği ve uyuduğu sürenin onun ertesi günkü tempoyu kaldırması için yeterli olup olmayacağıdır. Ertesi gün okul derdi olmayan okul öncesi ya da daha küçük olan çocukların bile akşam 11-12’lerde ayakta olmaması gerekmektedir. Hem akşam geçirilen kaliteli zaman açısından hem de sabah çocuğun anne-babasıyla geçireceği zaman açısından da akşam yatış saatine dikkat etmek gerekmektedir. Çocuklar sabah kalktıklarında ebeveynlerini görmek ve onlarla olmak isterler. Böylelikle, gün içinde onlardan daha az ayrı kalmış olurlar.

 

Özellikle çalışan anne-babalar için günlük yoğun tempo ve koşturmaca içerisinde uyku düzeni kurmak daha da zor olabilir. Her şeye yetişmeye çalışılırken uyku sistemindeki zorluklar ilişkiyi de daha fazla yıpratabilir.

Uyku sistemindeki bozukluklar ya da sorunlar eğer çocuğun yaşadığı fiziksel ya da zihinsel sıkıntıları yoksa tamamiyle anne-baba-çocuk arasındaki ilişkiyle ilişkilidir. Bu nedenle ebeveynlerin her gün çocuklarıyla ne kadar kaliteli zaman geçirdiklerine dikkat etmeleri önemlidir. Düzenli olarak ebeveynleriyle özel vakit geçirebilen, oyun oynayabilen ve sohbet edebilen çocuklar, anne-babalarından gelen kurallara daha kolaylıkla uyum sağlayabilecektir. Duygusal olarak ebeveynlerinden ihtiyaç duydukları ilgiyi alabilen çocuklar, bu ilgiye ulaşmanın başka yollarını aramaya ihtiyaç duymazlar.

 

 Çocuk gelişimindeki 4 temel (yemek, uyku, tuvalet, giyinme) öz-bakım becerisinden bir tanesidir uyku. Çocuğunuzun hem sağlığını hem de duygusal gelişimini etkileyen kazanılması gereken bir beceridir. Burda kasdedilen beceri; “kendi başına uyuyabilme becerisi”dir.

 

Bu mümkün mü? Evet mümkün. Bebeklik döneminden itibaren bu beceri gelişmeye başlar. 1 yaşından itibaren de çocuklar kendi başlarına uyumaya başlayabilir. 3 yaşından itibaren artık bu becerinin kazanılmış olması beklenir. Bu beceriye sahip olan çocuk, duygusal gelişimine uygun hareket ediyor demektir. Ancak bu becerinin gelişmesinde anne-babalara büyük rol düşer. Çünkü anne-babanın çocukta var olan bu beceriyi ortaya çıkarıp hayatına alabilmesine imkan vermesi gerekmektedir.

 

 Bebekler İçin Uyku:

İlk birkaç haftadan itibaren bebeklerin uyku düzeni oluşmaya başlar. Uyku düzeninin oluşması için gündüzleri aktif ve hareketli, geceleri için sakin, sessiz ve karanlık bir ortam oluşturulmalıdır. Böylece gece-gündüz arasındaki farkı anlamaya ve geceleri daha uzun uykular uyumaya başlayacaktır. İlk aylarda 18 saate kadar uyku saatleri olabilir. Daha sonralarda bu saatler yavaş yavaş azalacaktır ve daha fazla uyanık kalmaya başlayacaktır. Gece uykusu 10-12 saat olurken gündüz uykuları 3-6 saat arası değişebilir. Unutmamak gerekir ki her çocuğun uyku sistemi farklı olabilir. Bu nedenle anne-babaların dikkat etmesi gereken çocuğun sistemine ve ihtiyacına göre bir düzen kurmak ve onu anlamaktır. Çocuklar neye ihtiyaç duyduklarını içsel olarak çok iyi bilirler. Bu nedenle bu konuda ebeveynlerine yardım etmelerine izin vermek gerekmektedir.

İlk aylarda bebeğin anne-babasının odasında kendine ait bir yatakta yatması onun dünyaya ve yeni hayatına alışmasına yardımcı olacaktır. Hem de ebeveynleri açısından da bu süreci daha kolaylaştıracaktır. 4. Aydan itibaren çocuk kademeli olarak kendi odasına ve yatağına alıştırılmaya başlanabilir. Önce gündüz sonrasında da gece uykularıyla bu alışkanlığa ulaşması sağlanabilir. Ancak öncesindeki dönemde gündüz uykularında kendi odasını kullanmaya başlamışsa o zaman gece uykusuna bu aydan itibaren geçilebilir.

 

Çocuğun odasında vakit geçirmesi, ebeveyniyle (sonrasında da yalnız) eğlenceli şeyler yapması daha bebeklik döneminden başlanırsa, o zaman çocuk için alışma süreci daha kolay olacaktır.

 

Bebeklik döneminde çocuğunuzun daha rahat uyuması için anne kokusu taşıyan bir kıyafetinizi yatağına kayabilirsiniz. Çünkü bebekler annelerinin kokusunu duyduklarında kendilerini daha güvende hissederler. Aynı zamanda yumuşak ışıklı ve müzikli oyuncaklar da çocuğunuzun uyku arkadaşı olabilir.

 

Çocuklar düzeni sever. Hergün düzenli bir ritüel bebeklerin uyku sistemine; özellikle en çok zorlanılan gece uykusuna geçişini kolaylaştıracaktır. Eğer uygunsa,her gün akşamüzeri alınan banyo ve sonrasında karnının doyurulması ve belirli bir ninniyle uyutulmak bebeklerin gece ritüeline alışmalarına yardımcı olacaktır.

 

Bebekler temastan hoşlanırlar ve uykuya geçişte buna ihtiyaç duyabilirler. O nedenle uykuya geçiş ve yatağına yatmaya alışma sürecinde temas etmek ve yumuşak dokunuşlarla sevmek, yumuşak bir ses tonuyla sakin konuşmalar yapmak onun kendini güvende hissederek uykuya geçişine yardımcı olacaktır.

 

Uykuya geçişte zorlandığında ve ağladığında kucağınıza alıp sakinleştirip tekrar yatağına yatırmanızda hiçbir sakınca yoktur. Buna ihtiyaç duyduğu her anda yapabilirsiniz. Bebeklik döneminde kendini ifade etmenin yoludur ağlamak ve annenin bu ifadeye olumlu ve sevgiyle cevap vermesi oldukça önemlidir. Bu güvenli bağlanma olabilmesi için son derece gereklidir. 6. aydan itibaren bebekler kendi sakinleşme yöntemlerini geliştirmeye başlayabilirler. Bazen de bu konuda onlara destek olmak gerekebilir.

 

 Bebekleri Sakinleştirme Yöntemleri:

• Ritmik hareketler

• Ninniler, yumuşak şarkılar

• Doğa sesleri

• Müzikli ışıklı uyku arkadaşları

• Anne memesi, biberon

• Tutmaktan hoşlanacakları oyuncaklar

• Ebeveynlerinin elini tutmak, temas etmek

• Emzik ya da parmak emmek

• Anne kokusunun olduğu bir kıyafet ya da örtü

 

Bebeklik Dönemindeki Uyku Problemlerinin Sebepleri:

• Anne karnında yaşanan zorluklar

• Doğumda yaşanan zorluklar

• Açıkma

• Bezin ıslaklığı ya da doluluğu

• Gaz sancıları ve karın ağrıları

• Aşırı gürültü

• Kalabalık

• Ani ve şiddetli hareketler

• Korku, kaygı, endişe

• Stres yaratan olaylar

• Travmalar

 

Çocuklarda Uyku Eğitimi:

1 yaşından itibaren artık çocuğunuz kendi odasında ve yatağında rahatlıkla uyuyabilir. Çocuklarda uyku düzeninin oluşması için önce anne-babanın bu sistemi uygulamaya karar vermesi gerekmektedir. Ebeveynlerin kararlı ve sabırlı yaklaşımı çocuklar için güven verici ve sakinleştirici etkide bulunur.

 

Eğer;

• Çocuğunuz sizinle uyuyorsa

• Siz çocuğunuzla uyuyarsanız

• Gece geç saate kadar uyanık kalıyorsa

• Televizyon karşısında ya da salonda uyuyorsa

• Gece uyanıp uykusuna sizin yanınızda devam ediyorsa

uyku düzeniyle ilgili sorunlar yaşıyorsunuz demektir.

Uyku Düzeni Kurmak İçin İzlenmesi Gereken İpuçları:

• Uyku öncesi ritüeller oluşturmak

• Uyumadan önce keyifli vakit geçirmek

• Kitap okumak

• İstediği oyuncak ya da eşyayı yanına almasına izin vermek

• Kademeli olarak odadan çıkmak

Uyku Sistemi Kurarken dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar:

• Ebeveynleri olarak öncelikle çocuğunuzun kaçta yatması gerektiğine birlikte karar vermek

• Yatma saati yaklaşırken sakin, televizyondan uzak aktiviteler yapmaya başlamak

• Hazırlık saati yaklaşırken çocuğa haber vermek

• Hazırlanma zamanı geldiğinde çocuğu yönlendirmek

• Anne-babanın olarak ortak tutum içinde davranmak ve söylemde bulunmak

• Uyku saatinin öncesinde çocuğun odasına geçmek

• Odada veya yatakta keyifli zaman geçirmek(5-10 dk.)

• Kitap okumak

• Uyku zamanına geçerken Işığı kapatmak

• İhtiyaç varsa hafif bir ışık desteği sağlamak

• Çocuğun yatağına oturmak yerine yakınındaki bir yere oturmak

• Teması uyku zamanından önce kesmek

• Konuşma zamanının bittiğini ve uyku zamanının geldiğini belirtmek

• Yatakta kalmasını sağlamak (Ne zaman uyuyacağına çocuk kendi karar verir ancak uyku saatine ve yatakta olması gereken saate ebeveynler karar verir.)

• Uykuya dalana kadar odada kalmak ve bu sisteme alıştığında sonraki aşamaya geçmek

• Sonrasında kısa süre kalıp çıkmak ve bu sürece alıştığında sonraki aşamaya geçmek

• En son hedef olarak da ışığı kapattıktan sonra “iyi geceler” diyerek odadan çıkmak

• İhtiyaç duyduğunda ya da seslendiğinde yanına gitmek

 

Çocuğunuza sistem kurarak ve onun ihtiyaç ve isteklerine önem vererek onun için uygun uyuma sistemi kurabilirsiniz. Her çocuğun hızı ve ihtiyaçları farklıdır. Bu nedenle çocuğunuzun tamamen yalnız uyumaya alışmasına giden yolda onun hızını takip etmeniz önemlidir. Ancak bu süreçte ebeveynlerin kararlı ve net duruşu da oldukça önemlidir. Ebeveynlerin süreci daha kolay yaşamaları için birbirine destek olması ve zorlandıkları noktada yer değişikliği yapmaları süreci kolaylaştırır..

 

Anne-Baba Tutumları:

Ebeveynlerin ortak davranışı ve tutumu sergilemeleri uyku sisteminin oturmasında anahtardır.. Birbirine destek olmayan ve birbirinin kurmaya çalıştığı sistemi bozan ya da farklı tutum ve söylemlerde bulunan evlerde çocukların uyku düzeninin gelişmesi oldukça zordur. Bazen de ciddi tartışmalara sebep olabilir. Bu nedenle, ebeveynlerin sistem kurmaya ve çocuklarıyla nasıl bir yol izleyeceklerini paylaşmadan önce birbirleriyle konuşup nasıl bir yol izleyeceklerine karar vermeleri gerekmektedir.

 

Alınan kararlara çocukla ilgilenen bütün yetişkinler de uyum sağlamalıdır ve aynı sistemde hareket etmelidirler. Böylelikle sistem daha kolay ve hızlı kurulur.

 

Küçük çocuklarda için, yatmaya hazırlanma, yatağında tüm gece kalma gibi konularda küçük ödül sistemleri de kullanılabilir. Bunlar için küçük çıkartmalar, resimler kullanılabilir. Özellikle 3-4 yaşlarındaki çocuklarda kullanılabilecek bir sistemdir.

 

Daha büyük çocuklar için davranış çizelgeleri kullanılabilir. Küçük hedefler ve ödüllerle başlanmalıdır bu sistem. Daha sonrasında kademeli olarak arttırılmalıdır hedefler ve kazanılan ödüller. İlk önce “3 gece ve bir ödül” hedefiyle başlanabilir. Sonrasında çocuk başardıkça hedef büyüyebilir. Davranış oturduğunda artık tabloya gerek kalmayacaktır çünkü hedeflenen beceri kazanılmış olacaktır.

Tablo olsun ya da olmasın çocuk için sistem ve düzen kuran anne-babanın istikrarlı ve kararlı olması oldukça önemlidir. Çocuğun hiçbir kural ya da süzen olmadan kendiliğinden bu beceriye ulaşmasını beklemek gerçekçi değildir.

 

Bazı çocuklar uykuları geldiğinde uyumak isterler ve bunu ifade edebilirler. Ancak bu her zaman geçerli değildir. Ancak düzen kurulan ve uyku sistemi olan çocuklarda da bu ifadelerin oluştuğu görülmektedir.

 

 Altın Kural:

“Anne-baba çocuğun ne zaman ve nerde uyuyacağına karar verir. Çocuk da ne zaman uyuyacağına.”

 

 ***Pepee Gazetesi’ndeki yazımdan alıntıdır.